اخبار

مستربچ در پزشکی و طب از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که بسیاری از محصولات پزشکی پلیمری با استفاده از انواع مستربچ تولید می شوند. یکی از روش های جدید برای افزایش کیفیت محصولات پلیمری پزشکی استفاده از مستربچ های افزودنی و کامپاند می باشد که کمک بسیاری به بهبود کیفیت و مقاومت این محصولات کرده است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ویژگی و کاربرد های مستربچ در پزشکی و  طب در ادامه این مطلب همراه ما باشید.

کاربرد مستربچ در پزشکی و طب

در صنعت پزشکی و طب از مستربچ برای تولید انواع تجهیزات پزشکی از جمله: سرنگ، بطری دارویی، لوله پزشکی، بسته بندی استریل، لنز چشمی، تجهیزات جراحی، قطعات پروتز و .. استفاده می شود. بنابراین می توان گفت که کاربرد مستربچ در این حوزه بسیار گسترده است. در بسیاری از محصولات پزشکی و بهداشتی، جلوگیری از رشد باکتری‌ها و میکروب‌ها اهمیت زیادی دارد. مستربچ‌های حاوی افزودنی‌های آنتی‌باکتریال به کار گرفته می‌شوند تا سطح محصولات مانند کاتترها، سرنگ‌ها، دستکش‌ها و بسته‌بندی‌های دارویی دارای خواص ضد میکروبی باشد. این ویژگی‌ها به کاهش خطر عفونت‌های بیمارستانی کمک می‌کند و ایمنی بیمار را افزایش می‌دهد.مستربچ‌ها با اضافه کردن ویژگی‌های خاص به مواد پلیمری، به تولید تجهیزات پزشکی و محصولات دارویی با کیفیت بالا کمک می‌کنند. این ویژگی‌ها شامل افزایش ایمنی، بهبود کارایی، و اطمینان از سازگاری زیستی محصولات است که همه این‌ها در نهایت به بهبود سلامت و رفاه بیماران منجر می‌شود.

مزایای استفاده از مستربچ در تولید تجهیزات پزشکی

بهبود خواص مکانیکی:مستربچ‌ها می‌توانند شامل افزودنی‌هایی باشند که خواص مکانیکی پلیمر را بهبود می‌بخشند، مانند افزایش مقاومت به ضربه، سایش، و خستگی مواد. این ویژگی‌ها به ویژه در تولید قطعاتی که باید دوام و مقاومت بالایی داشته باشند، مانند تجهیزات جراحی یا قطعات پروتز، اهمیت دارد.

 کد های رنگی مختلف:یکی از کاربردهای اصلی مستربچ‌ ها در تولید تجهیزات پزشکی، رنگ‌دهی به قطعات پلاستیکی است. از آنجا که تجهیزات پزشکی باید قابل تشخیص و دسته‌بندی باشند، مستربچ‌ رنگی به کار گرفته می‌شوند تا قطعات و ابزارها به راحتی با کدهای رنگی قابل شناسایی باشند. این کدگذاری رنگی به افزایش دقت و سرعت در استفاده از تجهیزات پزشکی کمک می‌کند.

بهبود خواص ضد باکتری:در تجهیزات پزشکی، جلوگیری از رشد باکتری‌ها و میکروب‌ها بسیار حیاتی است. مستربچ‌های حاوی مواد ضد میکروب و ضد باکتری به پلیمرها اضافه می‌شوند تا سطح قطعات تولید شده خاصیت ضد میکروبی داشته باشند. این خاصیت به جلوگیری از عفونت‌های بیمارستانی و افزایش ایمنی در استفاده از تجهیزات پزشکی کمک می‌کند.

افزایش مقاومت در برابر حرارت:برخی از تجهیزات پزشکی نیاز به مقاومت بالا در برابر حرارت یا تابش اشعه (مانند اشعه ایکس یا فرابنفش) دارند. مستربچ‌های خاص می‌توانند به پلیمرها این قابلیت را بدهند که در برابر این شرایط مقاومت کنند. به عنوان مثال، در تولید سرنگ‌ها، لوله‌های پزشکی یا بسته‌بندی‌های استریل، استفاده از مستربچ‌های مقاوم در برابر حرارت و اشعه ضروری است.

شفافیت و ویژگی‌های نوری: در برخی تجهیزات پزشکی، مانند لنزهای چشمی یا لوله‌های انتقال مایعات، شفافیت و ویژگی‌های نوری مواد بسیار مهم است. مستربچ‌ها می‌توانند برای بهبود شفافیت یا ایجاد خصوصیات نوری خاص در مواد پلیمری به کار گرفته شوند.

بهبود فرآیندپذیری و کیفیت تولید:مستربچ‌ها می‌توانند به بهبود فرآیند تولید کمک کنند. آن‌ها می‌توانند ویژگی‌های پلیمر پایه را بهبود دهند تا فرآیند قالب‌گیری، اکستروژن یا تزریق بهینه‌تر و سریع‌تر انجام شود. این موضوع به کاهش هزینه‌های تولید و افزایش کیفیت نهایی محصولات کمک می‌کند.

انطباق با استانداردهای پزشکی:مستربچ‌های مورد استفاده در تجهیزات پزشکی باید با استانداردهای سختگیرانه‌ای مانند FDA یا ISO 10993 مطابقت داشته باشند. این استانداردها تضمین می‌کنند که مواد مورد استفاده در تماس با بدن انسان ایمن هستند و هیچ واکنش مضری ایجاد نمی‌کنند.

مستربچ و افزودنی چه تفاوت هایی با یک دیگر دارند؟

مستربچ و افزودنی دو مفهوم مهم در صنایع پلاستیک و پلیمر هستند که هر کدام نقش خاصی در بهبود و اصلاح ویژگی‌های مواد پلیمری ایفا می‌کنند. اگرچه هر دو برای تغییر یا بهبود خصوصیات مواد پلیمری به کار می‌روند، اما تفاوت‌های مهمی بین آن‌ها وجود دارد.  افزودنی یک ماده شیمیایی است که به مواد پلیمری به عنوان یک حامل رنگ یا خواص اضافه می شود. از انواع افزودنی می توان به پایدار کننده ها، نرم کننده ها، آنتی اکسیدان، عوامل ضد الکتریسیته ساکن و .. نیز می توان اشاره کرد.

جمع بندی

گرانول مستربچ بازیافتی به مخلوط غلیظی گفته می شود که ظاهری گرانولی دارد. از گرانول مستربچ بازیافتی برای تولید محصولات پلیمری بازیافتی استفاده می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره گرانول مستربچ بازیافتی در ادامه مطلب همراه ما باشید.

گرانول مستربچ چیست؟

در فرایند تولید محصولات پلاستیکی درجه دو و سه از گرانول مستربچ استفاده می شود. از دلایلی که به این گرانول بازیافتی گفته می شود می توان به نحوه تولید آن با استفاده از ضایعات و پلاستیک اشاره کرد. شاید برای شما این سوال یپش بیاید که چطور می توان با استفاده از مواد بازیافتی محصول با کیفیت و خوش رنگی را تولید کرد برای پاسخ به این سوال باید بگوییم که با وجود مستربج های رنگی و مواد افزودنی و کامپاند به راحتی می توان محصولات پلیمری با کیفیت و مقاوم را تولید کرد.

اجزای تشکیل دهنده مستربچ

به طور کلی مستربچ از سه جز اصلی پلیمر پایه، افزودنی و عامل سازگار کننده تشکیل می شود. مواد اصلی تشکیل دهنده مستربچ شامل: پلی اتیلن، پلی استایرن، پلیمر آلکیدی، پلیمر های مخصوص می شوند.

عامل سازگار کننده: با توجه به این مسئله که محصولات پلاستیکی از ترکیب پلیمر ها تولید می شوند استفاده از عامل سازگار کننده به افزایش مقاومت محصولات تولید شده کمک بسیاری می کند. عامل سازگارکننده (Compatibilizer) نوعی افزودنی است که برای بهبود سازگاری بین دو یا چند ماده مختلف در فرآیند تولید کامپوزیت‌ها یا مخلوط‌های پلیمری استفاده می‌شود. این مواد به ویژه زمانی کاربرد دارند که پلیمرها یا مواد مورد استفاده، به‌طور طبیعی با یکدیگر ناسازگار هستند و به‌خوبی مخلوط نمی‌شوند. ویژگی های استفاده از عامل سازگار کننده عبارتند از :

بهبود چسبندگی بین فازها:در مخلوط‌های پلیمری که دو پلیمر با خواص متفاوت (مثلاً یک پلیمر آبدوست و یک پلیمر آبگریز) با هم ترکیب می‌شوند، ممکن است این مواد به‌طور طبیعی از هم جدا شوند و مخلوط یکنواختی را تشکیل ندهند. عامل سازگارکننده به ایجاد پیوندهای شیمیایی یا فیزیکی بین این پلیمرها کمک می‌کند و باعث می‌شود فازهای مختلف به‌خوبی به هم بچسبند.

افزایش پایداری مکانیکی:با بهبود سازگاری بین پلیمرها، ساختار مخلوط به‌طور کلی یکنواخت‌تر و پایدارتر می‌شود، که بهبود خواص مکانیکی مانند مقاومت کششی و ضربه‌ای را به دنبال دارد.

افزایش پایداری حرارتی:عامل سازگارکننده می‌تواند پایداری حرارتی مواد را افزایش دهد، به این معنی که مخلوط‌های پلیمری می‌توانند در دماهای بالاتر پایداری خود را حفظ کنند و تغییر شکل یا تجزیه نشوند.

بهبود فرآیندپذیری:مواد سازگارکننده می‌توانند فرآیندهای تولید مانند اکستروژن، تزریق پلاستیک و فشرده‌سازی را آسان‌تر و کارآمدتر کنند. با بهبود همگنی مخلوط‌ها، این فرآیندها به‌طور کلی سریع‌تر و با کیفیت بالاتر انجام می‌شوند.

افزودنی : برای تولید محصولات پلیمری با کیفیت و مقاوم در برابر عوامل مختلف از جمله ضربه نیاز است که در فرایند تولید محصولات پلیمری از افزودنی ها استفاده شود. مزایا ی استفاده از افزودنی در تولید محصولات پلیمری شامل: بهبود خواص، پر کنندگی و بالا بردن پیگمنت می شود. افزودنی‌ها مواد شیمیایی یا ترکیباتی هستند که به محصولات پایه، مانند پلیمرها، لاستیک‌ها، رنگ‌ها، مواد غذایی، سوخت‌ها و غیره اضافه می‌شوند تا ویژگی‌ها و عملکردهای آنها را بهبود بخشند یا خواص خاصی را در آنها ایجاد کنند. این مواد به میزان کمی به مواد پایه اضافه می‌شوند، اما تأثیرات قابل‌توجهی در بهبود کیفیت، افزایش کارایی و کاهش هزینه‌ها دارند.

مزایای استفاه از افزودنی‌ها

بهبود خواص فیزیکی و مکانیکی: افزودنی‌ها می‌توانند خواص محصول نهایی مانند استحکام، انعطاف‌پذیری، دوام و مقاومت به شرایط محیطی را بهبود بخشند.

افزایش کارایی فرآیند تولید: افزودنی‌ها می‌توانند فرآیندهای تولید را بهبود دهند، زمان تولید را کاهش دهند و کارایی را افزایش دهند.

افزایش ماندگاری و پایداری: افزودنی‌ها می‌توانند ماندگاری محصولات را افزایش دهند و از تخریب آنها در طول زمان جلوگیری کنند.

کاهش هزینه‌ها: افزودنی‌ها می‌توانند به کاهش هزینه‌های تولید کمک کنند، مثلاً از طریق کاهش مصرف مواد پایه یا افزایش عمر مفید محصول.

معرفی انواع مستربچ و کاربردهای آن

در حالت اولیه مستربچ از پلیمر پایه تشکیل می شود سپس برای تولید محصولات متنوع به مواد اولیه ترکیب های دیگری مانند پیگمنت و .. اضافه می شود که باعث شده تا امروزه مستربچ دارای انواع مختلفی باشد. برای آشنایی با انواع مستربچ در ادامه با معرفی انواع آن ها همراه ما باشید.

مستربچ مقاوم به شعله:این مستربچ‌ها حاوی مواد مقاوم به شعله هستند و برای کاهش یا جلوگیری از گسترش آتش در محصولات پلاستیکی استفاده می‌شوند.

مستربچ تقویت کننده:این نوع مستربچ‌ها برای افزایش مقاومت مکانیکی، سفتی و سختی محصولات پلاستیکی استفاده می‌شوند. این مستربچ‌ها معمولاً حاوی الیاف شیشه یا کربن هستند.

 مستربچ آنتی باکتریال:این مستربچ‌ها برای جلوگیری از رشد باکتری‌ها و میکروب‌ها روی سطح پلاستیک‌ها استفاده می‌شوند و به خصوص در صنایع بهداشتی و بسته‌بندی مواد غذایی کاربرد دارند.

مستربچ پر کننده:مستربچ‌های پرکننده با هدف کاهش هزینه تولید و بهبود خواص مکانیکی و فیزیکی به پلیمرها اضافه می‌شوند. این مستربچ‌ها حاوی مواد معدنی مانند کربنات کلسیم یا تالک هستند.

مستربچ بایو:مستربچ‌های بایو حاوی افزودنی‌های زیست‌تخریب‌پذیر هستند که به محصولات پلاستیکی امکان می‌دهند پس از مصرف، در طبیعت به سرعت تجزیه شوند. این مستربچ‌ها برای کاهش اثرات زیست‌محیطی پلاستیک‌ها استفاده می‌شوند.

مستربچ رنگی: مستربچ رنگی برای افزودن رنگ به محصولات پلاستیکی استفاده می‌شوند. مستربچ‌های رنگی در انواع مختلف رنگ‌ها موجود هستند و می‌توانند به‌طور دقیق به‌صورت سفارشی تولید شوند تا به رنگ خاصی که مشتری نیاز دارد دست یابند.

مستربچ افزودنی:این نوع مستربچ‌ها حاوی افزودنی‌هایی هستند که بهبود خواص فیزیکی، مکانیکی و شیمیایی پلیمرها را ممکن می‌سازند. افزودنی‌ها می‌توانند شامل موادی مانند آنتی‌اکسیدانت‌ها، ضد اشعه UV، ضد الکتریسیته ساکن، مقاوم‌کننده‌های حرارتی و موارد دیگر باشند.

طبقه‌بندی مواد از لحاظ رئولوژی (Rheology) به مطالعه رفتار جریان و تغییر شکل مواد تحت تاثیر نیروهای اعمال‌شده می‌پردازد. این طبقه‌بندی بر اساس ویژگی‌های جریان و تغییر شکل مواد در پاسخ به نیروها و تغییرات زمانی انجام می‌شود در ادامه به طور دقیق تر درباره طبقه بندی مواد از لحاظ رئولوژی صحبت خواهیم گرد با ما همراه باشید.

مختصری درباره رئولوژی

رئولوژی به عنوان یک علم میان‌رشته‌ای، با تحلیل رفتار مکانیکی مواد در شرایط مختلف، نقش مهمی در بهبود فرآیندهای تولید و کاربردی مختلف ایفا می‌کند. با فهم عمیق‌تر این علم، مهندسان و دانشمندان می‌توانند مواد و محصولات جدیدی با خواص مطلوب‌تر و کارایی بالاتر طراحی کنند.طبقه‌بندی مواد از لحاظ رئولوژی (Rheology) به مطالعه رفتار جریان و تغییر شکل مواد تحت تاثیر نیروهای اعمال‌شده می‌پردازد. این طبقه‌بندی بر اساس ویژگی‌های جریان و تغییر شکل مواد در پاسخ به نیروها و تغییرات زمانی انجام می‌شود در ادامه به طور دقیق تر درباره طبقه بندی مواد از لحاظ رئولوژی صحبت خواهیم کرد با ما همراه باشید.

معرفی دسته بندی مواد از لحاظ رئولوژی

رئولوژی به مهندسان و دانشمندان کمک می‌کند تا مواد را بهینه‌سازی کرده و فرآیندهای تولید و استفاده از آنها را بهبود بخشند. به طور کلی سه دسته بندی اصلی مواد از لحاظ رئولوژی وجود دارد که در این بخش قصد داریم درباره آن ها صحبت کنیم.

 مواد ویسکوز: موادی که با تنش دچار تغییر شکل می شوند و در حالتی که تنش از روی آن ها برداشته شود به حالت اولیه خود باز نخواهند گشت. بنابراین مواد ویسکوز به نوعی کل انرژی وارد شده بر مواد را هدر می دهند. مواد ویسکوز دارای دو دسته بندی نیوتنی و غیر نیوتنی هستند. 

سیالات نیوتنی :سیالاتی که ویسکوزیته‌ی ثابت دارند و با نرخ کرنش تغییر نمی‌کند. تنش برشی به صورت خطی با نرخ کرنش تغییر می‌کند. از نمونه سیالات نیوتنی می توان به آب، هوا، روغن های معدنی نیز اشاره کرد.

سیالات غیرنیوتنی : سیالاتی که ویسکوزیته‌ی آن ها با نرخ کرنش تغییر می‌کند.

جامدات ویسکوالاستیک:موادی که هم رفتار ویسکوز و هم رفتار الاستیک از خود نشان می‌دهند. تغییر شکل آن ها تحت بارگذاری و باربرداری به صورت همزمان شامل اجزای الاستیک و ویسکوز است. پلیمرها، لاستیک‌ها، بعضی از انواع ژل‌ها جز ویسوالاستیک به حساب می آیند.

به چه نوع موادی الاستیک گفته می شود؟

تنها با تغییرات شیمیایی می توان اندازه ذرات را بسیار کوچک در حد نانو کرد. بنابراین زمانی که صحبت از فناوری نانو می شود بدون شک محصول بدست آمده یک تغییر فیزیکی یا شیمیایی داشته که باعث بوجود آمدن خاصیت های کاربردی در آن شده است. تغییرات شیمیایی و فیزیکی توسط فناوری نانو تنها زمانی اتفاق خواهد افتاد که محصولات به اندازه بسیار کوچک 100 نانومتری برسند در ادامه بیشتر درباره فناوری نانو در پوشرنگ‌ ضدباکتری صحبت خواهیم کرد با ما همراه باشید.

پوشرنگ‌ ضدباکتری چیست؟

پوشرنگ‌ ضدباکتری ماده‌ای است که برای پوشش دادن و محافظت سطوح مختلف به کار می‌رود. این ماده معمولاً شامل یک یا چند نوع رنگدانه معلق در یک ماده بَست (بایندر) است که وقتی روی سطح اعمال می‌شود یک لایه‌ی سخت و مقاوم تشکیل می‌دهد. پوشرنگ‌ها می‌توانند برای تزیین، محافظت، و یا هر دو هدف به کار روند. از ترکیبات اصلی پوشرنگ می توان به رنگدانه ها، بایندر، حلال ها و  افزودنی ها اشاره کرد. رنگ دانه ها به دو دسته کلی رنگ دانه های آلی و معدنی تقسیم می شوند. رنگ دانه ها می توانند طبیعی یا مصنوعی باشند و به پوشرنگ ها رنگ دهند. بایندر نیز ماده ای است که رنگدانه ها به یکدیگر  و به سطح مورد نظر وصل می کنند. بایندر معمولاً نوعی پلیمر است که پس از خشک شدن، یک فیلم پیوسته و محکم را تشکیل می‌دهد. حلال ها مایعاتی هستند که برای حل کردن یا پخش کردن بایندر و رنگدانه‌ها به کار می‌روند و به پوشرنگ خاصیت سیالیت می‌بخشند تا به راحتی بتوان آن را روی سطوح اعمال کرد. پس از اعمال پوشرنگ، حلال تبخیر می‌شود و یک لایه خشک و سخت باقی می‌ماند. افزودنی ها مواد شیمیایی اضافی هستند که برای بهبود خواص مختلف پوشرنگ مانند مقاومت در برابر اشعه UV، مقاومت در برابر آب، چسبندگی، و… به آن اضافه می‌شوند.

دلایل استفاده از رنگ های آنتی باکتریال

 امروزه با استفاده از فناوری نانو مواد جدیدی به نام پوشرنگ‌ ضدباکتری تولید شده است که بسیار مناسب تولید تجهیزات پزشکی هستند. از خاصیت های رنگ آنتی باکتریال می توان به اثر ضد باکتری و ضد ویروسی نیز اشاره کرد. محصولات پزشکی مختلف مانند: ماسک محافظ، لباس پزشکی و .. با استفاده از پوشرنگ ها ساخته می شوند. از ویژگی های پوشرنگ می توان به ایجاد سطوح عاری از هر گونه آلودگی، جلوگیری از گسترش و انتقال بیماری ها، جلوگیری از رشد وانتقال انواع سرطان ها، افزایش سلامت فردی، کاهش هزینه های پاکسازی و ضد عفونی کردن محیط و.. نیز اشاره کرد.

در صنعت تجهیزات پزشکی استفاده از پلیمرها به عنوان مواد اصلی یا جزئی از ترکیبات مواد تشکیل‌دهنده این تجهیزات بسیار رایج است. این پلیمرها به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردی که دارند، از جمله سبکی، انعطاف‌پذیری، شفافیت، قابل‌تعقیم بودن، مقاومت در برابر حرارت و شیمیایی، قابلیت ساختاردهی دقیق و سازگاری با بافت‌های بیولوژیکی، برای ساخت تجهیزات پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه با معرفی پلیمر های پر مصرف تجهیزات پزشکی همراه ما باشید.

 تاریخچه تولید تجهیزات پزشکی

در زمان قدیم برای تولید تجهیزات پزشکی از فلز استفاده می کردند. از معایب تجهیزات پزشکی فلزی می توان به وزن سنگین و احتمال انتقال بیماری اشاره کرد. همچنین هزینه تولید تجهیزات پزشکی فلزی بسیار بالا بوده است. امروزه پلاستیک جایگزین بسیار مناسبی برای تولید تجهیزات پزشکی است چرا که مزایای بسیاری را با خود به همراه دارد. یکی از مهم ترین دلایل استفاده از پلاستیک در تولید تجهیزات پلاستیکی مقرون به صرفه بودن آن می باشد.

معرفی چند نمونه تجهیزات پزشکی پلاستیکی

تجهیزات پزشکی پلاستیکی به عنوان یک بخش مهم از صنعت تولید تجهیزات پزشکی، شامل انواعی از وسایل و تجهیزاتی است که از مواد پلاستیکی تولید می‌شوند و در انجام روندهای مختلف در مراحل مختلف مراقبت از سلامت انسان مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تجهیزات برای مصارف مختلفی از جمله تشخیص، درمان، جراحی، مراقبت و پوشش مورد استفاده قرار می‌گیرند. در زیر چند نمونه از تجهیزات پزشکی پلاستیکی را معرفی می‌کنم.

وسایل بهداشتی و ایمنی: انواع دستکش‌ها، ماسک‌های جراحی، کاورهای کنترل حفظ، بطری‌های دست‌بندی و ..

ابزارهای جراحی: برخی از ابزارهای جراحی مانند پنس، ابزارهای جراحی لیزری و .. از مواد پلاستیکی مانند پلی‌کربنات تولید می‌شوند.

سیستم‌های تنفسی: لوله‌ها و ماسک‌های تنفسی از پلی‌پروپیلن و PVC ساخته می‌شوند و برای ارائه اکسیژن به بیماران استفاده می‌شوند.

کاتترها: این وسایل از مواد انعطاف‌پذیر مانند PVC یا سیلیکون تولید می‌شوند و برای انجام جراحی‌های داخلی یا تخلیه مایعات از بدن استفاده می‌شوند.

بطری‌ها و سرنگ‌ها: بطری‌ها و سرنگ‌ها از پلی‌پروپیلن یا PVC تولید می‌شوند و برای انتقال و مصرف داروها و مواد پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بسته‌بندی‌ها و محافظتی‌ها: انواعی از بسته‌بندی‌ها و پوشش‌ها از پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن و PETG تولید می‌شوند که برای نگهداری و حمل‌ونقل ایمن تجهیزات پزشکی و داروها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

معرفی پلیمر های پر مصرف تجهیزات پزشکی

در صنعت تجهیزات پزشکی، استفاده از پلیمرها به عنوان مواد اصلی یا ترکیبی از مواد تشکیل دهنده این تجهیزات بسیار رایج است. پلیمرها به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارند مانند سبکی، انعطاف‌پذیری، شفافیت، ضدعفونی، قابل‌تعقیم بودن و قابلیت‌های بالینی مانند سازگاری با بافت‌های بیولوژیکی و کاهش احتمال ایجاد عوارض جانبی، برای ساخت تجهیزات پزشکی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند. در زیر چند نمونه از پلیمرهای پرمصرف در ساخت تجهیزات پزشکی را معرفی می‌کنیم.

پلی‌استرها (Polyesters): پلی‌استرها مانند پلی‌استرهای آلیفاتیک و اشباع شده از جمله PETG (Polyethylene Terephthalate Glycol) در تولید بطری‌های بیولوژیکی و ظروف دارویی مصرف می‌شوند.

سیلیکون (Silicone): سیلیکون به دلیل انعطاف‌پذیری، ضدعفونی، و عایقی بودن، در تولید وسایلی مانند تتون‌ها، لوله‌های تنفسی، بندانهای سیلیکونی و بخش‌هایی از ابزارهای جراحی استفاده می‌شود.

پلی‌پروپیلن (Polypropylene): پلی‌پروپیلن به عنوان یک پلیمر ساختاری و با دوام، در تولید انواع تجهیزات پزشکی مانند سرنگ‌ها، شیلنگ‌ها، وسایل اتوکلاو پذیر و انواع بسته‌بندی‌های تک‌بار مصرف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پلی‌وینیل کلراید (PVC): PVC به دلیل انعطاف‌پذیری و قابلیت‌هایی مانند مقاومت در برابر عوامل شیمیایی و حرارت، در تولید لوله‌ها، تجهیزات تنفسی، سیستم‌های تغذیه مایع، بطری‌های خون و سیستم‌های اطراف بدن (مثل کاتترها) استفاده می‌شود.

پلی‌کربنات (Polycarbonate): این پلیمر به دلیل شفافیت بالا، ضدضربه بودن، و مقاومت در برابر حرارت و شوک، در تولید وسایلی مانند پنجره‌های ماسک های حفاظتی، ستون‌های اتاق عمل و سایر تجهیزات تحت فشار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

میزان اهمیت مستربچ در تولید تجهیزات پزشکی

برای تولید تجهیزات پزشکی از مواد پلیمری استفاده می شود. با توجه به این مسئله که بحث ایمنی در تولید تجهیزات پزشکی بسیار اهمیت دارد برای رفع بروز خطرات احتمالی لازم است که از مستربچ در تولید تجهیزات پزشکی استفاده شود. مستربچ های افزودنی این قابلیت را دارند که ویژگی های لازم را به مواد پلیمری اضافه کنند. بنابراین برای جلوگیری از ایجاد شدن الکتریسیته ساکن می توان از مستربچ افزودنی مرتبط با آن استفاده کنید. به طور کلی تولید تجهیزات پزشکی که دچار جرقه و آتش سوزی نشوند از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین برای تولید تجهیزات پزشکی در رنگ های خاص می توان از مستربچ رنگی استفاده کرد برای آشنایی با مفهوم مستربچ رنگی در ادامه این مطلب همراه ما باشید.

مستربچ رنگی چیست و بررسی ویژگی های آن

باید بدانید که مواد پلاستیکی به تنهایی رنگ خاصی ندارند و برای انتقال رنگ به آن ها لازم است که از برخی پیگمنت ها استفاده شود. یکی از کاربردی ترین نوع مستربچ ها، مستربچ رنگی به حساب می آید. با استفاده از مستربچ های رنگی می توانید تجهیزات پزشکی پلاستیکی در رنگ های متنوعی تولید کنید. برای تولید محصولات پلاستیکی در رنگ های سفید و مشکی نیاز است که از مستربچ های سفید و مشکی استفاده شود که در ادامه درباره آن ها صحبت خواهیم کرد.

ویژگی های مستربچ سیاه و سفید

از مستربچ سیاه و سفید در صنایع مختلف بسته بندی، چاپ و.. استفاده می شود. بیشتر ظروف غذا یکبار مصرف با استفاده از مستربچ سیاه و سفید تولید می شوند. مستربچ سیاه و سفید معمولاً از مواد پلیمری انعطاف‌پذیری مانند پلی‌اتیلن یا پلی‌پروپیلن ساخته می‌شود، که این ویژگی انعطاف‌پذیری را به آن می‌دهد و امکان استفاده از آن در بسته‌بندی محصولات با اشکال و اندازه‌های مختلف را فراهم می‌کند. مستربچ سیاه و سفید دارای مقاومت خوبی در برابر شکستن است، که این ویژگی به آن امکان می‌دهد تا محصولات را در طول مدت زمان حمل و نقل محافظت کند. یکی از ویژگی‌های مهم مستربچ سیاه و سفید، عدم نفوذ نور است. این فیلم به خوبی نور را جذب می‌کند و اجازه نمی‌دهد تا نور به محتویات داخل بسته‌بندی نفوذ کند، که این ویژگی مخصوصاً برای محافظت از مواد حساس به نور مانند داروها یا مواد غذایی حیاتی است. مستربچ سیاه و سفید قابلیت چاپ بر روی سطح آن را دارد، که این امکان را به شرکت‌ها و برندها می‌دهد تا برند خود را بر روی بسته‌بندی محصولات خود نمایان کنند و اطلاعات مورد نیاز را به مشتریان منتقل کنند. بسیاری از مستربچ‌های سیاه و سفید از موادی تهیه می‌شوند که قابلیت بازیافت دارند، که این ویژگی آن‌ها را به گزینه‌ای پایدار برای محیط‌زیست تبدیل می‌کند. مستربچ سیاه و سفید معمولاً دارای مقاومت خوبی در برابر شرایط محیطی مختلف مانند رطوبت، حرارت، و شرایط نوری مختلف است، که این ویژگی آن را برای استفاده در شرایط مختلف کاربردی مناسب می‌سازد. در نهایت، ویژگی‌های مستربچ سیاه و سفید می‌تواند بسته به نوع مواد اولیه و فرآیند تولید، متفاوت باشد. یکی از پلیمر های پر مصرف تجهیزات پزشکی مستربچ سیاه و سفید به حساب می آید.

 کاربرد های مستربچ سیاه و سفید

بسته‌بندی مواد غذایی: مستربچ سیاه و سفید برای بسته‌بندی مواد غذایی مانند گوشت، میوه و سبزیجات، نان، تنقلات و … استفاده می‌شود. این فیلم به دلیل ویژگی‌هایی مانند عدم نفوذ نور، انعطاف‌پذیری و مقاومت در برابر شکستن، محافظت لازم را برای محتویات داخلی فراهم می‌کند.

بسته‌بندی محصولات صنعتی: از مستربچ سیاه و سفید برای بسته‌بندی محصولات صنعتی مانند لوازم خانگی، قطعات الکترونیکی، لوازم یدکی، وسایل ورزشی و … استفاده می‌شود. این فیلم به عنوان یک لایه حفاظتی برای محصولات در مقابل خطرات مانند ضربه، خشک شدن، گرد و غبار و … عمل می‌کند.

بسته‌بندی محصولات پزشکی: مستربچ سیاه و سفید در بسته‌بندی محصولات پزشکی مانند داروها، وسایل پزشکی، کاتترها، سرنگ‌ها، وسایل جراحی و … استفاده می‌شود. این فیلم به عنوان یک لایه حفاظتی برای محتویات داخلی فراهم می‌کند و از آلودگی، نور، و شرایط محیطی غیرمطلوب محافظت می‌کنند.

در صنایع مختلف از جمله  خودروسازی، پزشکی، بسته بندی و .. از ترموپلاستیک ها استفاده می شود. با توجه به میزان کاربرد ترموپلاستیک در صنایع مختلف می توان گفت یکی از پر مصرف ترین مواد در صنایع مختلف به حساب می آید. یکی از خواص ترموپلاستیک میزان اصطکاک آن در پلیمرها نیز می باشد. میزان اصطکاک پلیمر ها برای پژوهشگران اهمیت بسیار زیادی دارد و همواره با تست های مختلف در تلاش هستند که میزان اصطکاک در سطوح مختلف را کاهش دهند در ادامه بیشتر درباره نحوه اندازه گیری ضریب اصطکاک در پلیمر ها صحبت خواهیم کرد با ما همراه باشید.

ضریب اصطکاک چیست؟

اصطکاک (Friction) نیرویی است که بین دو سطحی که در تماس با یکدیگر هستند و به طور نسبی حرکت می‌کنند یا تمایل به حرکت نسبی دارند، ایجاد می‌شود. این نیرو معمولاً به صورت مقاومتی در برابر حرکت نسبی دو سطح عمل می‌کند و جهت آن همیشه مخالف جهت حرکت یا تمایل به حرکت است. اصطکاک به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود. اصطکاک ایستا (Static Friction): نیرویی است که بین دو جسم در حال استراحت (بدون حرکت نسبی) ایجاد می‌شود و مانع از شروع حرکت آنها نسبت به یکدیگر می‌شود. این نیرو تا زمانی که نیروی خارجی اعمال شده کمتر از نیروی اصطکاک ایستا باشد، از حرکت اجسام جلوگیری می‌کند. اصطکاک جنبشی (Kinetic Friction): نیرویی است که بین دو جسم در حال حرکت نسبی ایجاد می‌شود و به مقاومت در برابر حرکت آنها می‌پردازد.

عوامل مؤثر بر نیروی اصطکاک عبارتند از:

سطوح تماس: نوع مواد و وضعیت سطح (مانند زبری یا نرمی) تاثیر زیادی بر مقدار اصطکاک دارد.

نیروی نرمال: نیروی عمودی که دو سطح را به یکدیگر فشار می‌دهد. هر چه این نیرو بیشتر باشد، اصطکاک نیز بیشتر خواهد بود.

سرعت نسبی: در برخی موارد، سرعت حرکت نسبی بین دو سطح نیز می‌تواند بر مقدار نیروی اصطکاک تاثیر گذار باشد.

مختصری درباره اصطکاک در پلیمر ها

اصطکاک در پلیمرها دارای ویژگی‌های خاصی است که ناشی از ساختار مولکولی و خواص فیزیکی آنها می‌باشد. پلیمرها مواد مصنوعی یا طبیعی هستند که از مولکول‌های بلند و زنجیره‌ای تشکیل شده‌اند و دارای خواص منحصر به فردی مانند انعطاف‌پذیری، چقرمگی و قابلیت کشسانی هستند.

عوامل مؤثر بر اصطکاک در پلیمرها عبارتند از:

نیروی نرمال: همانند سایر مواد، نیروی نرمالی که به پلیمرها اعمال می‌شود می‌تواند بر میزان اصطکاک تاثیر گذار باشد.

زبر بودن سطح: زبری سطح پلیمرها نیز یکی از عوامل مهم در تعیین مقدار اصطکاک است. سطح صاف‌تر معمولاً منجر به اصطکاک کمتر می‌شود.

درجه کریستالینیتی: پلیمرها می‌توانند نواحی بلوری و آمورف داشته باشند. نواحی بلوری معمولاً سخت‌تر و مقاوم‌تر هستند و می‌توانند بر میزان اصطکاک تاثیر بگذارند.

دمای محیط: دما می‌تواند بر رفتار اصطکاکی پلیمرها تأثیرگذار باشد. با افزایش دما، پلیمرها نرم‌تر و انعطاف‌پذیرتر می‌شوند که می‌تواند منجر به تغییر در نیروی اصطکاک شود.

ساختار مولکولی: نوع مونومرها و نحوه‌ی پیوندهای بین آنها می‌تواند بر خواص اصطکاکی پلیمرها تأثیر بگذارد. مثلاً پلیمرهایی با زنجیره‌های بلند و منظم ممکن است اصطکاک کمتری داشته باشند.

 خواص اصطکاکی در شکل دهی ترموپلاستیک ها

خواص اصطکاکی در شکل‌دهی ترموپلاستیک‌ها نقش مهمی در فرایندهای مختلف تولید و کاربردهای صنعتی دارند. ترموپلاستیک‌ها نوعی از پلیمرها هستند که با افزایش دما نرم شده و به شکل‌های مختلف قابل تغییر هستند و با کاهش دما به حالت جامد باز می‌گردند. فرایندهای شکل‌دهی ترموپلاستیک‌ها شامل تزریق، اکستروژن، دمیدن، و قالب‌گیری چرخشی می‌باشند. در این فرایندها، اصطکاک بین ماده و سطوح قالب یا تجهیزات نقش حیاتی دارد.

لیستی از پارامتر های موثر در ضریب اصطکاک:

از مهم ترین پارامتر های موثر در ضریب اصطکاک می توان به دما، سرعت تست، مدت زمان انجام تست، میزان نیروی اعمال شده، زبری سطح و عوامل کاهنده یا افزاینده اصطکاک اشاره کرد. موارد دیگری هم در ضریب اصطکاک اهمیت دارند که در درجه دوم قرار خواهند گرفت. دمای ذوب و دمای قالب نیز جزء آن دسته از پارامتر های موثر در ضریب اصطکاک در درجه دوم هستند.

بررسی میزان ضریب اصطکاک

 با بررسی های بسیاری که پژوهشگران انجام داده اند متوجه شده اند که ضریب اصطکاک ایستایی بین پلاستیک و سطح فلز تاثییر بسیاری بر روی زبری سطح، دمای سطح گذاشته است. همچنین برخی از متغییر های فرایند خنک سازی تحت تاثیر ضریب اصطکاک ایستایی قرار گرفته اند. در ادامه نمودار اثر دما و زبری سطح روی ضریب اصطکاک بر پلیمرهای ABS, PC, HDPE, PMMA در شکل 4 مشاهده می شود.

بررسی نتایج نمودار ضریب اصطکاک به دما و زبری سطح

همانطور که در نمودار بالا مشاهده می کنید یک روند کلی برای افزایش ضریب اطکاک در نمودار وجود دارد که نشان می دهد اثر افزایش دما در دماهای بالاتر تاثیر کمتری را بر روی ضریب اصطکاک خواهد گذاشت.

زبری سطح: زبری سطح باعث می شود که در همه حالت ها ضریب اصطکاک افزایش پیدا کند. در شکل‌های 5 و 6 اثر کلی دما، سرعت تست و فشار بررسی شده اند. از hین نمودارها نتیجه می‌شود که در بین پلیمرها، پلی‌اتیلن کمترین ضریب اصطکاک را دارد و پلی‌استال بیشترین ضریب اصطکاک را به خود اختصاص داده است [3].

در رابطه با مدت انجام تست، مشاهده است که برای UHMWPE ضریب اصطکاک در مدت زمان 30 دقیقه تا  1 ساعت به یک مقدار ثابت می‌رسد (شکل 7)؛ اما اگر تست در مدت زمان طولانی‌تری انجام شود، تغییرات کوچکی در مقدار ضریب اصطکاک مشاهده می‌شود (شکل 8). همچنین، با مقایسه نمودارها در شکل های 7 و 8 می توان دریافت که مقدار ضریب اصطکاک پس از 68 ساعت تقریبا دو برابر مقدار آن در مدت زمان 30 دقیقه است. دو برابر شدن ضریب اصطکاک به دلیل این است که پس از مدت زمان طولانی مولکول های دو سطح درگیری بیشتری پیدا می‌کنند و چسبندگی بین سطوح افزایش می‌یابد [3].

روش های تست  اندازه گیری ضریب اصطکاک

با استفاده از تست ضریب اصطکاک به راحتی می توان میزان لغزش  و صفحه در تماس با یک دیگر را اندازه گیری کرد. با استفاده از روش اندازه گیری ضریب اصطکاک قابلیت اندازه گیری ضریب اصطاک دو سطح با جنس یکسان یا متفاوت وجود دارد. برای تست پلیمر ها روش های بسیاری وجود دارد که در ادامه به معرفی آن ها خواهیم پرداخت.

 روش تست ضریب اصطکاک COF:

به طور کلی روش های بسیاری برای تست ضریب اصطکاک  وجود دارد که بسیاری از آن ها ممکن است غیر استاندارد باشند. لئوناردو داوینچی برای انجام یک تست وزنه ای را با استفاده از نخ و قرقره به تعدادی جعبه متصل کرد و از تعدادی وزنه برای اندازه گیری اصطکاک ایستایی استفاده کرد.برای به حرکت در آوردن جعبه می توان از یک صفحه شیب دار استفاده کرد و جعبه را بر روی آن سطح قرار داد.  زاویه شیب در واقع نقش اصلی را برای تعیین نیروهای در حهت محاسبه ضریب اصطکاک جنبشی و ایستایی بازی می کند. در نتیجه امروزه یکی از رایج ترین روش های تست ضریب اصطکاک استفاده از روش  ASTM D1894 نیز می باشد.

نکته: بدون شک برای انجام آزمایش ها تنها از یک روش ثابت استفاده نمی شود و هر بار یک روش مطمعن را امتحان خواهند کرد.  موثرترین روش برای ارزیابی عملکرد نسبی یک ماده برای اندازه‌گیری ضریب اصطکاک در ترکیبات مختلف فشار(P) و سرعت (V) است. سپس می توان از این مقادیر برای تولید یک نمودار PV استفاده کرد که پوشش عملیاتی مواد را مطابق شکل 3 نشان می دهد [1].

آزمون ضریب اصطکاک در پلاستیک ها COF

در این آزمون از استاندارد ISO 8295 برای تعیین اصطکاک فیلم ها و ورق های پلیمری استفاده می شود. همچنین با استفاده از این استاندارد می توان خواص اصطکاکی در پلاستیک را نسبت به حرکت نسبی با سایر موارد را بدست آورد. از مزایای استفاده از آزمون ضریب اصطکاک در پلاستیک COF می توان به انجام آن تست در دمای های مختلف اشاره کرد. 

شکل4 . نمایی از ابزار تست COF ا[2]

شکل5 . نمای کلی دستگاه تست COF ا[2]

ویژگی های یک روش تست استاندارد

برای انجام  تست ضریب اصطکاک با استفاده از استاندارد ها ابتدا باید به یک دمای ثابت رسید. سپس برای بدست آوردن همانند سازی سطح از نیروی خاص (اعمال فشار) استفاده کرد. اگر نیاز به خنک کردن دمای اتاق باشد باید این کار را انجام دهید تا شرایط برای انجام تست محیا شود. در نظر گرفتن سرعت مناسب برای انجام تست بسیار اهمیت دارد. طبق استاندارد ها مدت زمان هر سیکل برای انجام تست بین 15-20 دقیقه نیز می باشد.

کاربردهای تست ضریب اصطکاک( COF )

طبق آزمایش های مختلف میزان خواص اصطکاک هر دو مواد به دست خواهد آمد. بنابراین اگر قصد داشته باشید از میزان خواص اصطکاک اطلاع داشته باشید می توانید از روش تست COF  استفاده کنید. با استفاده از این روش اطلاعات دقیقی نسبت به تعیین اصطکاک ایستایی و جنبشی فیلم های پلاستیکی، کاغذی، لاستیک، ورق ها، کیسه های بافت پلاستیک و فلزات را بدست خواهید آورد.